Đây là một mô hình 2 chiều XY đơn giản gồm:
- Kiến thức: từ ngu ngốc đến chuyên gia
- Niềm tin: từ dễ thay đổi đến niềm tin vững chắc (định kiến)
Vậy chúng ta đang ngồi ở đâu?
Rất nhiều Nhà chuyên gia được đào tạo bài bản có niềm tin vững chắc. Những niềm tin này giúp họ tiết kiệm thời gian và sai sót, đặc biệt trong những hoàn cảnh ổn định. Các bác sĩ chuyên khoa, nhà ảo thuật hay các nhà sử học đưa ra rất nhiều quyết định và hành động và họ dường như có rất ít thời gian để xem xét lại các yếu tố căn bản. Điều này làm cho quá trình ra quyết định rút ngắn lại nhưng cũng dễ khiến họ mắc kẹt lại với những thiên kiến cũ.
Nhưng, cũng có những Nhà đổi mới. Đây là những cá nhân có nhiều kinh nghiệm và được đào tạo, suy nghĩ rất linh hoạt, và liên tục đặt câu hỏi ‘nếu như’ và ‘tại sao’. Khi một Nhà đổi mới đề xuất một khái niệm trái ngược hoặc thậm chí phi logic, điều đó khiến chúng ta cần phải lắng nghe một cách cẩn thận.
Đối với hầu hết chúng ta, hầu hết thời gian chúng ta đều là Người tò mò. Chúng ta không có nhiều kiến thức về 1 lĩnh vực nhưng chúng ta luôn có thể đặt những câu hỏi thông minh và lắng nghe cẩn thận câu trả lời. Người tò mò luôn có thiện chí, luôn tìm cách cập nhật và thay đổi suy nghĩ của bản thân.
Nhưng, mạng xã hội đã nâng tầm những Kẻ ngu ngốc. Những người có ít kiến thức chuyên môn và thường không muốn thay đổi những khẳng định hoặc mục tiêu của mình.
Bạn ngồi ở đâu?